آلبوم اهدایی ناصرالدین شاه
عکاسی و عکاس‌های نخستین ایران به گونه‌ای با نام ناصرالدین شاه
پیوند خورده است. زیرا در زمان ناصرالدین شاه بود که دوربین به ایران آمد و این
پادشاه که اهل شعر و هنر هم بود عاشق عکاسی شد و در عکاسی مهارت یافت. در آن زمان
ابزار عکاسی مانند دوربین و لنز و کاغذ بسیار گران و کمیاب بود و فقط اعیان و
خاندان سلطنتی بودند که می‌توانستند بهای این ابزار و آلات گران را بپردازند
ناصرالدین شاه در کنار کره جواهرنشان
ناصرالدین شاه کنجکاو بود و محیط اطراف خود را با دقت زیر نظر
می‌گرفت و از آن‌ها عکاسی می‌کرد. عکس‌های او از زندگی دربار و ساخت‌های گوناگون
زندگی اجتماعی و سیاسی ایران برای مورخین بسیار جالب است. نخستین عکس‌ها از
روضه‌خوانی و تعزیه و شکار و سرگرمی‌ها و بازی‌ها و حتا زنان حرمسرا در حالات
گوناگون و با لباس‌های متفاوت بخشی از کارهای تصویری ناصرالدین شاه را در بر
می‌گیرد. به کمک همین عکس‌هاست که ما تصور نسبتا روشنتری از جامعه ایران دوران
ناصری در مقایسه با دوران پیش از اختراع دوربین در دست داریم
جلوس شاه بر تخت مرمر. مراسم سلام عید نوروز در کاخ گلستان
شیفتگی ناصرالدین شاه به عکاسی فقط به عکس‌های شخص خودش نبود بلکه
او عکاسان دیگر را هم تشویق کرد تا به گوشه و کنار ایران سفر کنند و از زندگی مردم
و فضا و حال سایر نقاط برایش عکس بیاورند.
کاخ گلستان
نتیجه علاقه و تلاش خود شاه و عکاسان دیگر مجموعه بسیار بزرگی از
عکس است که اکنون از ایران دوره قاجار از درون دربار و حرمسرای شاه گرفته تا اعیان
ورجال و وزا و وکلا و زنان و مردان روستایی و شهری در کوچه و بازار و خانه‌ها و
اماکن دیگر اکنون در دسترس ماست. شاید هم بتوان گفت که ریشه بسیاری از رشته‌های
عکاسی دوران ما مانند عکس خبری و مستند و عکس تاریخی و طبیعت ایران هم به همان زمان
برمی‌گردد
عید فطر در حضور شاه
علاقه ویژه ناصرالدین شاه فقط به گرفتن و ظهور عکس ختم نمی‌شد. او
در انتخاب کاغذ و چاپ عکس و ساختن مجموعه و آلبوم عکس و نگهداری از آن‌ها بسیار دقت
می‌کرد. این دقت‌ها مایه آن شده که بسیاری از عکس‌ها بجا بماند که اینک میراثی است
بزرگ در شناخت بهتر ایران آن زمان
ناصرالدین شاه در شکارگاه
یکی از کارهای جالب دیگر ناصرالدین شاه گردآوری مجموعه‌هایی از
عکس‌های زمان خود اوست. برخی از عکس‌ها٬ عکس‌هایی است که خود او می‌گرفته و برخی
دیگر از عکس‌ها از کسانی است که او به گوشه و کنار می‌فرستاده است.
مراسم سلام عید قربان، مقابل تخت مرمردرکاخ گلستان
اخیرا نسخه‌ای از آلبوم تهیه شده توسط ناصرالدین شاه در لندن به
نمایش گذاشته شد که احتمالا در سال‌های اولیه نیمه دوم قرن ۱۹گردآوری شده است. شاه
این آلبوم‌ها را به نشانه سپاس از خدمات رجال و اعیان به آن‌ها هدیه می‌کرده
است.
ناصرالدین شاه در کاخ صاحبقرانیه
نسخه‌ای که در لندن به نمایش درآمده خود ناصرالدین شاه به صدراع‍ظم
وقت مستوفی الممالک هدیه داده بود. مستوفی الممالک این نسخه را به دوستش حاج
فتح‌الملک جلالی داده بود و سرانجام پروفسور فتح‌الله جلالی این آلبوم را به شوهر
هنگامه جلالی٬ یعنی دامادش شادروان کاوه گلستان عکاس برجسته ایران٬ هدیه کرده بود.
هنگامه گلستان که صاحب این آلبوم است می‌گوید: "بسیار کوشیدیم تا در باره این آلبوم
و آلبوم‌های اهدایی ناصرالدین شاه که گویا صد نسخه بوده آگاهی‌های بیشتری به دست
آوریم اما به نتیجۀ چندانی نرسیدیم
ناصرالدین شاه در اردوگاه
در هر حال بازشدن صفحات این آلبوم به روی همگان فرصتی است که با آن
دوره از تاریخ ایران و بویژه رابطه ناصرالدین شاه با عکس و عکاسی و ذوق او در این
حرفه آگاهی بیشتری داشته به دست آوریم.
ضیافت در حضورعباس میرزا، برادر ناصرالدین شاه
این آلبوم در گالری رزعیسی در لندن به نمایش گذاشته شده است.
ناصرالدین شاه در میدان اسب دوانی دوشان‌تپه
ناصرالدین شاه در مهمانی آشپزهای دربار
مهمانی آشپزهای دربار
تالار آینه، کاخ گلستان
لباس های جواهرنشان
تعزیه در تکیه دولت
